بقای اراده جنگی و تداوم ابتکار عمل آفندی ایران در جبهه های مختلف و از همه مهم تر، شکستن دیوار دفاعی بصره در
عملیات بزرگ کربلای 5، مستکبران را به واکنش جدی واداشت. کشتار حجاج مظلوم ایرانی در مکه معظمه به دست مأموران دولت عربستان سعودی، حضور ناوگان آمریکا در خلیج فارس، قتل عام مردم حلبچه به وسیله سلاح های کشتارجمعی و هدف قرار دادن و ساقط نمودن هواپیمای مسافربری ایران بر فراز آب های خلیج فارس، ازجمله واکنش های نظام جهانی در برابر پیروزی های بزرگ و قدرتمندانه جمهوری اسلامی ایران بود.
پس از
عملیات پیروزمند والفجر 10، جنگ وارد مرحله جدیدی گردید که به رغم مدت کوتاه آن، نتایج تعیین کننده ای در پی داشت. در این مرحله عراق که به یاری ابرقدرت ها توان نظامی فوق العاده ای یافته بود، موفق شد با استفاده از این توان و به کارگیری تجارب گذشته، برای مدتی ابتکار عمل را در دست گیرد و صحنه نبرد را به نفع خود تغییر دهد.
در هنگام شروع دوره جدید، نیروهای سپاه در فاو، شلمچه، جزیره مجنون، مهران، حلبچه و ماووت خط پدافندی داشتند، به همین دلیل سازمان رزم سپاه نه تنها تجزیه شده بود، بلکه یگانی آزاد برای احتیاط کلی در اختیار نداشت. نیروهای ارتش نیز در وضعیت مشابهی به سر می بردند و در پیرانشهر، قصر شیرین، میمک، فکه و عین خوش سرگرم پدافند بودند.
در چنین وضعیتی، در آغاز سال 1367 عراق با استفاده از برتری محسوس نظامی خود در جنوب و با اتکا به حمایت روانی و سیاسی- تبلیغاتی حضور آمریکا در خلیج فارس، توانست روحیه لازم را برای خروج از وضع پدافندی و کسب اعتبار به دست آورد و حملات گسترده ای را انجام دهد.
نخستین حمله از حملات جدید عراق، در منطقه فاو انجام شد. ارتش عراق در تاریخ 28/1/1367 بر اساس اصل غافلگیری و به کارگیری سلاح های شیمیایی گسترده در حد سه برابر منطقه
عملیاتی فاو و علی رغم مقاومت رزمندگان که عقبه شان فقط متکی به یک پل بود، ظرف 48 ساعت این شبه جزیره را از ایران بازستاند.
با سقوط فاو، موانع روانی در ارتش عراق برطرف شد، ابتکار عمل به دست دشمن افتاد و رزمندگان ایران قبل از اینکه فرصت یابند خود را با وضعیت جدید وفق دهند، با حوادث دیگری مواجه شدند. در تاریخ 4/3/1367 ارتش عراق با سپاه های سوم، هفتم و گارد به شلمچه هجوم برد و منطقه تصرف شده در
عملیات کربلای 5 را در اختیار گرفت. در این
عملیات نیز دشمن از سلاح شیمیایی به طور وسیع بهره گرفت.
در 4/4/1367 ارتش عراق پس از به کارگیری وسیع سلاح شیمیایی، با سپاه های سوم، ششم و گارد به جزایر مجنون و منطقه جُفِیر هجوم آورد و مناطق آزادشده در
عملیات خیبر و بدر را اشغال کرد.
درحالی که خلأ ناشی از تحریم های جهانی علیه ایران به عقب ماندگی خودی در برابر دشمن انجامیده و برتری عراق را در مسابقه افزایش توان و توسعه سازمان رزم آشکار کرده بود، وضعیت جنگ علیه ایران تغییر کرد. به همین دلیل در گزارش کارشناسانه ای که به امام ارائه شد، میسر نبودن دست یابی به پیروزی، قطعی قلمداد شده بود؛ چشم انداز تیره ای که ممکن بود جمهوری اسلامی مجبور به پذیرش شرایط ناگوار شکست باشد.
این عوامل
امام خمینی را بر آن داشت که با یک تصمیم ناگهانی اوضاع را به نفع ایران تغییر دهند و در تاریخ 27/4/1367 قطعنامه 598 را بپذیرند.
دو روز بعد (29/4/1367) در پیامی که
امام خمینی به مناسبت پذیرش قطعنامه صادر کردند، آمده بود:
قبول این مسئله برای من از زهر کشنده تر است، ولی راضی به رضای خدایم و برای رضایت او این جرعه را نوشیدم. من با شما پیمان بسته بودم که تا آخرین قطره خون و آخرین نفس بجنگم، اما تصمیم امروز فقط برای تشخیص مصلحت بود و تنها به امید رحمت و رضای او، از هر آنچه گفتم، گذشتم و اگر آبروئی داشته ام، با خدا معامله کرده ام.فرزندان انقلابی ام، ای کسانی که لحظه ای حاضر نیستید که از غرور مقدستان دست بردارید... می دانم که به شما سخت می گذرد، ولی مگر به پدر پیر شما سخت نمی گذرد؟ می دانم که شهادت شیرین تر از عسل در پیش شماست، مگر برای این خادمتان این گونه نیست؟ ولی تحمل کنید که خدا با صابران است. بغض و کینه انقلابی تان را در سینه نگه دارید، با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگرید و بدانید که پیروزی از آن شماست.
از سوی دیگر، زمان پذیرش قطعنامه که به انعکاس جهانی آن منجر شد و اثبات کننده خوی صلح جویانه جمهوری اسلامی بود؛ تبلیغات جهانی علیه ایران را خنثی کرد و سبب تحول در افکار عمومی شد، خصوصاً که پس ازاین اقدام ایران، ارتش عراق در اقدامی ناکام مجدداً به ایران حمله کرد.
